اختلال اضطرابی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان است. و تاثیر زیادی بر زندگی روزمره فرد میگذارد. این اختلال به عنوان یک نوع مشکل روانی شناخته می‌شودکه با تجربه نگرانی‌ها و استرس‌های زیاد به وجود می‌آید.
امروزه اضطراب به یکی از مسائل مهم جامعه ما تبدیل شده است. این اختلال می‌تواند تأثیرات زیادی بر زندگی افراد داشته باشد و در صورتی که نادرست مدیریت شود و درمان نشود می‌تواند به مشکلات جدی تری منجر شود. اما این خبر خوب است که این اختلال قابل درمان است و شما میتوانید با راهکارهای موجود و شیوه های درمان ذکر شده به زندگی سالم و پر انرژی خود برگیردید.
معرفی اختلال اضطراب
اختلال اضطراب نوعی اختلال روانی است که با احساس نگرانی و ترس شدید مداوم مشخص می شود.اما وقتی بیش از حد یا غیرقابل کنترل باشد زندگی روزمره فرد دچار مشکل میشود.علائم اضطراب شامل دو مورد ذهنی و فیزیکی است. علائم ذهنی معمولا نظیر نگرانی و ترس از آینده و علائم فیزیکی مانند تپش قلب و لرزش بدن همراه است. این اختلال بیشتر در زنان و میانسالان و سالمندان رخ میدهد.
6 نوع اصلی اختلال اضطرابی
اضطراب انواع مختلفی دارد . اما شایع ترین آنها عبارتند از:
1. اختلال پانیک(Panic Disorder)
پانیک (Panic Disorder) یک اختلال اضطرابی است که به صورت ناگهانی و بدون هشدار پیشین، ترس و وحشت شدیدی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال به نام “حملات پانیک” یا “حملات اضطرابی” رنج می‌برند. این حملات پانیک معمولاً در عرصه‌های عمومی و با شدت بسیار بالا ایجاد میشوند.برخی از علائم رایج اختلال پانیک عبارتند از:
- تنگی نفس
- تپش قلب
- عرق سرد
- لرزش
- سرگیجه و حالت تهوع
علل اختلال پانیک معمولاً مشخص نیستند، اما عوامل ژنتیکی، فشارهای روانی، واکنش به استرس، و عوامل بیوشیمیایی ممکن است نقش داشته باشند. درمان اختلال پانیک شامل مشاوره روانشناختی، داروها (مانند داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی)، و تغییرات در روش زندگی (مثل مدیریت استرس و تمرینات فیزیکی) میشود.
2. اضطراب اجتماعی(Social Anxiety Disorder)
اختلال اجتماعی (Social Anxiety Disorder)، به نام‌های دیگری مانند “اضطراب اجتماعی” نیز شناخته میشود. این اختلال اضطرابی به صورت شدید باعث ترس و اضطراب میشود.و فرد در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی یا ارتباط با دیگران دچار مشکل میشود. افراد مبتلا به اختلال اجتماعی ممکن است ترس از عملکرد‌های اجتماعی خود مثل معمولی مثل صحبت کردن در جمع، مصاحبه کاری، یا حضور در جشنواره‌ها و مراسم اجتماعی داشته باشند.برخی از علائم رایج در اضطراب اجتماعی عبارتند از:
- ترس و نگرانی مداوم در موقعیت‌های اجتماعی
- افزایش ضربان قلب و تنفس سریع
- مشکلات در گفتگو و بیان نظرات
- کمبود اعتماد به نفس
درمان اختلال اجتماعی شامل مشاوره روانشناختی داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی در مواردی که لازم باشد، و تمرینات محافظت از اضطراب اجتماعی میشود. همچنین، تغییر در الگوی فکری و تمرین مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی نیز به عنوان بخشی از درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. اضطراب فراگیر(Generalized Anxiety Disorder)
اختلال فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) یک نوع اضطراب است. که با نگرانی بیش از اندازه و نامعقول در مورد اتفاقات و فعالیت‌های روزمره تعریف میشود. اضطراب فراگیر بر خلاف حمله پانیک سیر وسیع تری دارد و می‌تواند ماه‌ها در فرد وجود داشته باشد.
اضطراب بیش از حد بدون هیچ دلیل مشخص، علامت اصلی اختلال فراگیر است. در این اختلال شخص به‌طور اغراق‌آمیزی در مورد اتفاقات روزمره نگران است. افراد مبتلا دائماً منتظر یک فاجعه هستند و نمی‌توانند نگرانی خود را در مورد امور مختلف مثل سلامتی، پول، خانواده، شغل و تحصیل کنترل کنند.
علائم رایج اضطراب فراگیر عبارتند از:
- نگرانی مداوم و بیش از حد در مورد رویداد روزمره
- احساس ناامانی در شرایط مختلف
- مشکلات خواب
- دوری از موقعیت‌های استرس‌زا
- مشکلات جسمی ناشی از اضطراب، مانند سردرد، درد عضلانی، حالت تهوع و اسهال
اضطراب فراگیر می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر زندگی فرد داشته باشد. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در محل کار، مدرسه، روابط و سایر جنبه‌های زندگی شود.
درمان اختلال اضطراب فراگیر معمولاً شامل ترکیبی از دارو و درمان است. داروهای ضد اضطراب می‌توانند به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. درمان‌های روانشناختی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) نیز می‌تواند به افراد کمک کند تا نحوه مدیریت علائم خود را بیاموزند.
4. آگورافوبیا
آگورافوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که با ترس از مکان‌های باز یا شلوغ مشخص میشود. افراد مبتلا به آگورافوبیا در موقعیت‌هایی که بروز حمله اضطرابی بهشون دست میدهد نمی‌توانند فرار کنند. یا کمک دریافت کنند آنها در این شرایط می‌ترسند و دچار اضطراب شدید میشوند . این موقعیت‌ها می‌تواند شامل مکان‌های عمومی مانند فروشگاه‌ها، مراکز خرید، فرودگاه‌ها و پل‌ها باشد.
علائم آگورافوبیا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ترس شدید از مکان‌های باز یا شلوغ
- اجتناب از موقعیت‌های ترسناک
- علائم اضطرابی مانند ضربان قلب سریع، تعریق، لرزش و احساس خفگی
داروهای ضد اضطراب می‌توانند به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. درمان‌های روان درمانی نیز می‌تواند به افراد مبتلا به این اختلال کمک بزرگی کند تا نحوه مدیریت علائم خود را بیاموزند.
5. فوبیاهای خاص
فوبیاهای خاص نوعی اختلال اضطرابی هستند که با ترس شدید و غیرمنطقی از یک شی یا موقعیت خاص مشخص میشوند. این ترس می‌تواند باعث پریشانی و اختلال در زندگی فرد شود.
فوبیاهای خاص می‌توانند به هر چیزی از حیوانات گرفته تا مکان‌ها و موقعیت‌های خاص گسترش پیدا کنند. برخی از انواع رایج فوبیاهای خاص عبارتند از:
- ترس از ارتفاع
- ترس از آب
- ترس از مکان‌های باز یا شلوغ
- ترس از جمع
- ترس از مکان‌های بسته
- ترس از عنکبوت
علائم فوبیاهای خاص می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس ترس شدید یا وحشت در مواجهه با شی یا موقعیت خاص
- اضطراب، استرس یا پریشانی
- علائم جسمی مانند ضربان قلب سریع، تعریق، لرزش و احساس خفگی
- اجتناب از شی یا موقعیت خاص
6. اختلال وسواس فکری و عملی(OCD)
اختلال وسواس فکری و عملی(OCD) نوعی اختلال روانی است که با افکار و رفتارهای تکراری و مزاحم مشخص میشود. این افکار و رفتارها که به نام وسواس فکری و اجبار شناخته میشوند، می‌توانند باعث ناراحتی و اختلال در زندگی فرد شوند.
وسواس فکری
وسواس فکری، افکار، تصاویر ناخواسته و مزاحمی هستند که به طور مکرر در ذهن فرد ظاهر میشوند. این افکار معمولاً مضر و آزاردهنده هستند و فرد نمی‌تواند آنها را کنترل کند.
شما میتوانید اختلال وسواس فکری و عملی به صورت کامل بخوانید.
علل اختلال اضطرابی
در ادامه به بررسی علل ایجاد این اختلالات خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای مدیریت آنها را ارائه خواهیم داد.
عوامل ژنتیکی
علل ایجاد اختلالات اضطراب می‌تواند از جمله عوامل ژنتیکی باشند. اگر فردی در خانواده این اختلال داشته باشد، احتمال اینکه افراد دیگر در خانواده هم با این مشکل روبرو شوند، بالا می‌رود.
عوامل محیطی
عوامل محیطی نیز می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این نوع اختلال دارد. محیط اطراف فرد و میزان استرس و فشارهایی که او با آنها روبرو میشود، می‌تواند تاثیر زیادی در ایجاد اختلال اضطراب داشته باشد.
تجربه رویدادهای غم انگیز
تجربه رویدادهای دردناک در گذشته نیز می‌تواند یکی از عوامل ایجاد اضطراب باشد. این رویدادها می‌توانند به شدت روحیه فرد را تحت تاثیر قرار دهند و ترس و نگرانی را افزایش دهند
مصرف دارو و مواد مخدر
مصرفی بیش از حد دارو یا مواد مخدر نقش به سزایی در ایجاد اضطراب دارد.
تشخیص اختلال اضطرابی
تشخیص اختلال اضطراب توسط متخصصین روان‌پزشکی انجام میشود و از یک سری ابزارها و روش‌های ارزیابی استفاده می‌کنند. راه‌های تشخیص این اختلالات عبارت‌اند از:
- مصاحبه‌ی بالینی: متخصص روان‌پزشکی با فرد مذاکره می‌کند تا جزئیات علائم، تاریخچه پزشکی، و سوابق خانوادگی و اجتماعی را بررسی کند.
- سنجش از طریق پرسش‌نامه‌ها: از پرسش‌نامه‌ها و ابزارهای ارزیابی مختلف برای سنجش شدت اضطراب و علائم استفاده میشود. مثال‌هایی از این پرسش‌نامه‌ها شامل مقیاس اضطراب و افسردگی همیلتون (HAM-A) و پرسش‌نامه‌های DSM-5 (که از دستورالعمل‌های تشخیصی و آماری اختلالات روحی استفاده می‌کنند) میشوند.
- تست‌های فیزیکی: برخی از علائم اضطراب ممکن است به نمایش درآید، مانند تپش قلب سریع یا تغییرات در فشار خون. تست‌های فیزیکی ممکن است برای بررسی علائم جسمی ناشی از اضطراب انجام شود.
- بررسی علائم فیزیکی و رفتاری: متخصص ممکن است علائم فیزیکی مرتبط با اضطراب را بررسی کند، از جمله تعریق بیش از حد، لرزش، و مشکلات در خواب و تغذیه.
- بررسی علائم روانشناختی و رفتاری: علائمی مانند نگرانی مداوم، ترس ناهنجار، و مشکلات در تمرکز و حافظه بررسی میشوند.
با این روش‌های تشخیصی و تجمیع اطلاعات به دست آمده، متخصص روان‌پزشکی می‌تواند اختلال اضطرابی را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.
درمان اختلال اضطرابی
اختلالات اضطرابی می‌توانند برای افراد بسیار مزاحم و ناراحت‌کننده باشند، اما خوشبختانه درمان‌های مؤثری برای این اختلالات وجود دارد. در این بخش، به راهکارهای مختلف درمان اختلال اضطراب پرداخته و نکات مهمی را برای مدیریت این مشکل ارائه خواهیم داد.
1. مشاوره با روانشناس
یکی از راهکارهای اصلی درمان اختلال اضطراب مشاوره روانشناس است. در طول جلسات مشاوره، فرد با یک متخصص روان‌پزشکی به بررسی علل و عوامل ایجاد اضطراب می‌پردازد و راهکارهای مدیریتی مناسبی را یاد می‌گیرد.
2. مصرف داروها
در برخی موارد، مصرف داروها توسط متخصصین روان‌پزشکی به عنوان بخشی از درمان اختلال اضطراب تجویز میشود. این داروها معمولاً می‌توانند علائم اضطراب را کاهش دهند و به فرد کمک کنند تا بهتر با ترس و نگرانی‌های خود مقابله کند.
3. تغییر در سبک زندگی
سبک زندگی سالم و متوازن می‌تواند به کاهش اختلال اضطراب کمک کند. ورزش منظم، مدیریت استرس، تغذیه سالم، و مطالعه تکنیک‌های مدیریت هیجانی می‌توانند به عنوان راهکارهایی موثر در این زمینه مطرح شوند.
نتیجه گیری
اختلال اضطراب یک وضعیت روانی است که با احساسات شدیدی از ترس و نگرانی همراه است. این اختلالات می‌توانند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار داده و کیفیت زندگی را کاهش دهند. علائم اضطراب شامل ترس و نگرانی مداوم، احساسات ناامنی، مشکلات در تمرکز و تعامل اجتماعی و اعتماد به نفس کاهش یافته میشوند.
با این حال، اختلالات اضطرابی قابل درمان هستند. درمان‌های مؤثر از جمله مشاوره روان‌پزشکی و مصرف داروها می‌توانند به فرد کمک کنند تا با احساسات اضطرابی مقابله کند. و زندگی بهتری را تجربه کند. همچنین، تغییرات در سبک زندگی مثل ورزش منظم، مدیریت استرس و تغذیه سالم نیز می‌توانند در مدیریت اضطراب مؤثر باشند.
